1. Barmhartigheid is de deugd die er ons toe aanzet om mensen in nood te helpen.

2. Er zijn twee soorten werken van barmhartigheid: lichamelijke en geestelijke.

3. Lichamelijke werken van barmhartigheid zijn goede werken waardoor we onze naasten in hun lichamelijke noden bijstaan uit liefde tot God.

4. De voornaamste lichamelijke werken van barmhartigheid zijn: de armen ondersteunen, de zieken bezoeken, de vreemdelingen herbergen en de doden begraven.

5. Deze prent stelt ons de lichamelijke werken van barmhartigheid voor.

6. Het eerste lichamelijk werk van barmhartigheid is het helpen van de armen.

7. Bovenaan deze prent zien we de profeet Elia die het meel en de olie van de weduwe van Sarefat vermenigvuldigt. Dit gebeurde zo: toen hongersnood het rijk van Israel verwoestte, trok Elia op Gods bevel naar Sarefat in Sidon.“Toen hij bij de stadspoort kwam, was daar een weduwe hout aan het sprokkelen. Hij riep naar haar: ‘Wees zo goed om voor mij in deze kruik een beetje water te halen; ik zou graag wat drinken.’ Toen zij het ging halen riep hij haar na: ‘Wees zo goed om ook een stuk brood mee te brengen.’ Zij antwoordde: ‘Zowaar de HEER uw God leeft, ik heb geen brood meer; alleen nog maar een handvol meel in de pot en nog een beetje olie in de kruik. Ik sprokkel nu wat hout en ga dadelijk naar huis om voor mij en mijn zoon voor het laatst eten klaar te maken; daarna wacht ons de dood.’ Elia antwoordde: ‘Vrees niet, ga naar huis en doe wat u van plan bent, maar maak van het meel en de olie eerst een broodje voor mij en breng mij dat; voor uzelf en uw zoon kunt u daarna zorgen. Want, zo spreekt de HEER, de God van Israël, de pot met meel raakt niet leeg en de kruik met olie raakt niet op totdat de HEER het weer laat regenen.’”

8. Deze geschiedenis toont aan dat God zelfs met aardse goederen weldoeners beloont die zich over noodlijdende mensen ontfermen.

9. De ronde kader bovenaan links stelt een genereuze vrouw voor die een aalmoes geeft aan een arme.

10. Het tweede lichamelijk werk van barmhartigheid is de zieken bezoeken.

11. Dit werk wordt links op de prent uitgebeeld door de barmhartige Samaritaan.“Jezus sprak: ‘Op reis van Jeruzalem naar Jericho viel iemand in handen van rovers. Ze schudden hem uit, mishandelden hem en lieten hem halfdood achter. Toevallig kwam er een priester langs die weg; hij zag hem, maar liep in een boog om hem heen. Ook een Leviet die voorbijkwam en hem zag, liep in een boog om hem heen. Toen kwam er een Samaritaan langs die op reis was; hij zag hem en was ten diepste met hem begaan. Hij ging naar hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze. Toen zette hij hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een herberg, waar hij hem verder verzorgde. De volgende ochtend haalde hij twee denariën tevoorschijn en gaf ze aan de waard. ‘Zorg voor hem,’ zei hij, ‘en als u nog meer kosten moet maken, zal ik ze u op mijn terugreis vergoeden.'”

12. In het ronde kadertje onderaan links zien we een Zuster van Liefde die een zieke verzorgt.

13. Het derde lichamelijk werk van barmhartigheid is het onderdak geven aan vreemdelingen.

14. Dit werk wordt op de prent voorgesteld door Abraham die onderdak geeft aan de engelen die Sodoma en Gomorrha zouden vernielen.

15. Op de ronde kader onderaan rechts zien we een kloosterling die een pelgrim herbergt.

16. Het vierde lichamelijke werk van barmhartigheid is het begraven van de doden.

17. Rechts op de prent stellen we dit voor door de heilige Tobias die zijn overleden medegevangene begraaft.

18. In het ronde kadertje bovenaan rechts zien we een priester die het graf van een overledene met wijwater besprenkelt.

19. Hoe zoet zullen deze woorden de rechtvaardigen in de oren klinken, wanneer ze bij God verantwoording afleggen voor hun leven: “Komt, gezegenden van mijn Vader!” Dat gelukkige lot zal hun deel zijn als ze tijdens hun leven eerder God dan de wereld dienden. Hun vreugde zal onbeschrijfelijk zijn!

1. Zedelijke deugden worden zo genoemd omdat ze de zeden, het zedelijk gedrag van de mensen regelen.

2. Alle zedelijke deugden kunnen in essentie herleid worden tot vier, die we de hoofddeugden of kardinale deugden noemen, met name:

1. voorzichtigheid,
2. rechtvaardigheid,
3. sterkte en
4. matigheid.

3. Deze vier zedelijke deugden waren reeds bekend aan heidense filosofen en werden door hen onderwezen, maar slechts als natuurlijke deugden. Het christendom versterkte ze door haar genade in ons tot bovennatuurlijke deugden die gericht waren op een hoger doel.

4. Voorzichtigheid is een deugd die ons doet inzien wat we in elk geval moeten doen en laten.

5. Rechtvaardigheid is een deugd waarmee we God en de naaste geven wat hen toekomt. Deze deugd regelt ook onze gedachten en gevoelens tegenover anderen. Ze maakt ons nederig en leert ons onzelf relativeren, zoals het een zondaar betaamt. Jezus zegt in het evangelie:“als jullie gerechtigheid niet méér betekent dan die van de schriftgeleerden en farizeeën, zul je het koninkrijk der hemelen zeker niet binnengaan.”

6. Sterkte is de deugd die ons de moed geeft om de door God opgelegde plichten te vervullen.

7. Matigheid is de deugd waarmee we de lichamelijke lusten kunnen onderdrukken, met name de gulzigheid en kicks.

8. De deugd van de voorzichtigheid wordt op deze prent bovenaan links voorgesteld door het vonnis van Salomo. Twee vrouwen die in hetzelfde huis woonden, hadden elk een pasgeboren kind. Eén van de kindjes stierf echter tijdens een nacht. De moeder van het gestorven kindje verwisselde haar overleden baby met de levende en nam deze als haar eigen kind aan. De andere moeder bemerkte echter het bedrog en ging klagen bij Salomo. We zien deze wijze vorst op zijn troon met voor hem de twee moeders. De levende baby ligt aan de voeten van de koning. Een soldaat, gewapend met een zwaard, houdt de baby vast.Salomo zei: ‘Hak het levende kind in tweeën: geef de ene helft aan de ene vrouw en de andere helft aan de andere vrouw.’ Maar de vrouw van wie het kind nog leefde, en van wie het hart ineenkromp om haar kind zei: ‘Met uw toestemming, mijn heer, geef het levende kindje maar aan haar en maak het niet dood.’ Maar de andere zei: ‘Als ik het niet krijg, dan jij evenmin; hak het door.’ Toen nam de koning het woord en zei: ‘Geef het levende kind aan de eerste vrouw en maak het niet dood: zij is de moeder.’

9. Rechts op de prent onderwijst Jezus de farizeeën over de rechtvaardigheid. Zij wilden hem in de val lokken en vroegen of het geoorloofd was om aan de keizer belastingen te betalen.Jezus liet hen een muntstuk tonen en vroeg hen: ‘Laat Mij eens een denarie zien. Wiens afbeelding staat erop, wiens opschrift?’ ‘Die van de keizer’, antwoordden ze. Daarop zei Hij tegen hen: ‘Geef dan aan de keizer wat van de keizer is, en aan God wat van God is.’

10. Onderaan links zien we in de persoon van Judith een voorbeeld van wonderbare sterkte. Deze heilige vrouw zag hoe haar geboortestad bedreigd werd door Holofernes, de bevelhebber van Assyrië. Ze besloot om haar vaderland te redden op gevaar van haar eigen leven. Daarom trok ze haar mooiste kleren aan en ging naar het kamp van Holofernes en deed ze alsof ze op de vlucht was voor de naderende verwoesting van Bethulië. Holofernes was zo door haar schoonheid vertederd dat hij een groot feestmaal voor haar liet organiseren. Daar dronk hij erg veel. Na het feestmaal bleef Judith alleen met hem wachtte tot hij in slaap lag. Toen nam ze een zwaard en hakte zijn hoofd eraf.

11. Rechts op de prent geeft David een ontroerend voorbeeld van matigheid. Deze koning voerde oorlog tegen de Filistijnen die Bethlehem bezetten. Hij had grote dorst en riep uit: “Kan er iemand mij water brengen van de bron nabij de stadspoort?” Meteen liepen drie moedige mannen dwars door de vijandige linies om water te gaan halen en aan David aan te bieden.Maar David wilde er niet van drinken; hij goot het uit voor de Heer en riep: “Dat mijn God mij ervoor behoede zoiets te doen! Zou ik het bloed en het leven van deze mensen drinken? Hun leven hebben zij op het spel gezet om mij dit water te brengen.” Daarom wilde hij er niet van drinken.

1. Jaloers ofnijdigzijn betekent dat we ons droevig voelen om de voorspoed van iemand anders. We zien zijn geluk als ons eigen ongeluk.

2. Jaloersheid of nijd is een grote zonde, omdat:

1. Zij strijdig is met de naastenliefde;
2. Zij de jaloerse persoon gelijk maakt aan de duivel.

Satan heeft immers zelf de jaloezie op aarde geïntroduceerd. Hij zelf wil ons uit jaloezie benadelen.

3. Jaloezie is een aanhoudende kwelling. Zij verscheurt het hart van de mensen die deze gevoelens koesteren.

4. Uit jaloezie komen vele onrechtvaardigheden voort zoals haat, roddelen, lasterlijke taal en zelfs moord!

5. Tegenover de zonde van de jaloezie staat de deugd van de broederlijke liefde. Deze doet ons deelnemen in de pijn en vreugde van de medemens, alsof hun gevoelens de onze waren.

6. Om te strijden tegen jaloerse gevoelens, moeten we:

1. Ons herinneren dat we allemaal broeders van Christus zijn;
2. Bidden voor de mensen waarop we jaloers zijn en goed tegenover hen zijn;
3. In alles de nederigheid nastreven.

7. Wraakzucht werd vroeger ookgramschapoftoorngenoemd en staat voor het verlangen om wraak te nemen.

8. Wraakzucht is geen zonde wanneer zij tot doel heeft om het kwaad te voorkomen en wanneer ze met mate wordt uitgeoefend.

9. De eerste aanzet tot wraakzucht is ook geen zonde, op voorwaarde dat dit spontaan gebeurt en dat men zich ertegen verzet van zodra men het gevoelen ervaart.

10. De vaakst voorkomende oorzaken van wraakzucht zijn de hoogmoed en de koppigheid.

11. Wraakzucht leidt tot godslastering, verwensingen, gevechten en moorden.

12. Tegenover de zonde van de wraakzucht staat de deugd van de zachtmoedigheid, die ons toelaat om alle tegenslagen geduldig te verdragen.

13. Om te strijden tegen wraakzuchtige gevoelens, moeten we:

1. Dikwijls overwegen hoe zachtmoedig en geduldig Christus was tijdens zijn leven en in zijn lijden en op het kruis;
2. Ons altijd inhouden en niets zeggen wanneer we door één of andere gebeurtenis sterk getroffen worden.

14. Er bestaat een gewettigde en zelfs heilige wraakzucht, namelijk de wraakzuchtige gevoelens die Jezus koesterde tegenover de koopmannen in de tempel en en ook de wraakzucht van ouders tegenover hun weerspannige kinderen.

15. Luiheid, vroeger ooktraagheidgenoemd, is een vrijwillige lauwheid, een afkeer van de deugd zodat men zijn christelijke deugden verzuimt.

16. Er zijn twee soorten luiheid:

1. De geestelijke luiheid, die ons onze christelijke plichten doet veronachtzamen;
2. De tijdelijke luiheid, die ons onze wereldlijke plichten doet verzuimen.

17. Luiheid maakt ons slap en stelt ons bloot aan alle mogelijk onheil, omdat ze ons aan onze belangrijkste plichten doet verzaken. Luiheid is de moeder van alle ondeugden; zij baart leegheid en tijdverlies, die onwetendheid en onbekwaamheid veroorzaken. Luiheid maakt een leven nutteloos.

18. Het tegenovergestelde van luiheid is de deugd van de ijverigheid. Die houdt in dat we al onze plichten moedig en stipt uitvoeren.

19. Dit zijn onze wapens tegen de luiheid:

1. We moeten steeds in gedachte houden dat God alle mensen voorschrijft om te werken;
2. We moeten onszelf een geregelde levenswijze opleggen en ons daaraan houden;
3. We moeten op tijd opstaan ‘s morgens;
4. We mogen geen tijd verkwisten.

20. Bovenaan op deze prent zien we Jozef die door zijn broers verkocht wordt. Zij wierpen hem uit jaloezie in een put om hem te laten sterven. Wat later haalden ze hem er echter uit, om hem te verkopen aan Ismaëlietische handelaars, die hem naar Egypte brachten.

21. In het midden van de prent zien we Esau die terugkeert van de jacht. Hij wilde het wild door zijn vader Isaac laten zegenen. Toen hij echter hoorde dat zijn broer Jacob de zegen al ontvangen had, zinde hij op wraak en wilde hij Jacob vermoorden.

22. Onderaan op de prent zien we een luierik die ligt te slapen op zijn akker. Zijn land is dan ook bedekt met stenen, distels en ander onkruid.

23. Christus roept ons op om te arbeiden in het Rijk Gods. Als we voor Christus hebben gewerkt, krijgen we daarvoor een eeuwigdurend loon in de hemel.

1. Een dadelijke zonde is een zonde die we vrijwillig bedrijven

2. “Dadelijk” moet hier begrepen worden als “een vrijwillige handeling of daad tegen Gods wet”, die uitgevoerd wordt met toestemming en met voldoende kennis. Hierin is ze tegengesteld aan de erfzonde.

3. We kunnen op vier manieren zondigen: in woord en gedachte en in doen en laten.

4. Dit zijn enkele typische voorbeelden. Door lichtzinnig te veroordelen zondigen we in gedachten, door te vloeken in woorden. Op zondag werken is een zonde in doen en niet naar de mis gaan op zondag is een zonde door laten.

5. Er zijn twee soorten dadelijke zonden: doodzonden en dagelijkse zonden.

6. De doodzonde brengt ons onder de slavernij van de duivel en veroordeelt ons tot de eeuwige straffen van de hel.

7. We noemen deze zonden “doodzonden” omdat ze ons beroven van de heiligmakende genade die het leven van onze ziel is.

8. Om een doodzonde te begaan zijn drie voorwaarden noodzakelijk: het moet een ernstig vergrijp zijn tegen Gods wetten; de zondaar moet kennis gehad hebben van de zwaarte van de zonde en bovendien de wil gehad hebben om ze te bedrijven.

9. De doodzonde kan vergeven worden:

1. in de biecht;
2. door een volmaakt berouw en de intentie om de zonde te biechten.

10. Een dagelijkse zonde is een licht vergrijp tegen Gods heilige wil.

11. Een dagelijkse zonde begaan we wanneer we zondigen in een zaak van weinig belang, of wanneer we ongewild zondigen.

12. Ook dagelijkse zonden zjin nochtans zeer kwalijk:

1. ze doen onze vurigheid voor Gods liefde verslappen;
2. ze kunnen makkelijk aanleiding geven tot zwaardere zonden;
3. ze leiden tot tijdelijke straffen.

13. We kunnen vergiffenis bekomen voor deze zonden door te biechten, door de acte van berouw te overwegen, de Heilige Mis bij te wonen en door goede werken voor de medemens te verrichten.

14. Er zijn zeven hoofdzonden: hoogmoed, gierigheid, onkuisheid, jaloezie, gulzigheid, boosheid en traagheid.

15. We noemen hoofdzonden zo omdat ze aanleiding geven tot vele andere zonden.

16. Hoofdzonden zijn daarom niet noodzakelijk doodzonden; ze kunnen ook dagelijkse zonden zijn als het over onbelangrijke zaken gaat.

17. De hoogmoed of trots is een ongeregeld verlangen naar eigen eer en grootheid.

18. De duivel bedreef deze zonde toen hij tegen God in opstand kwam.

19. De gevolgen van hoogmoed zijn: praalzucht, verwaandheid, huichelarij, ongehoorzaamheid en het neerkijken op zijn naaste. Dit betekent:

1. Iemand die hoogmoedig is laat graag aan anderen zien hoe goed hij wel niet is.
2. Hij denkt dat hij alles kan.
3. Hij wil zich beter voordoen dan hij eigenlijk is.
4. Hij is ongehoorzaam tegenover zijn ouders en oversten.
5. Hij ziet neer op zijn gelijken en zijn ondergeschikten.

20. Op deze prent zien we het gevecht tussen de goede en de kwade engelen. In het midden zien we de heilige Michaël, leider van de goede engelen, die strijdt tegen Lucifer, de leider van de duivels. Lucifer zegt met zijn aanhangers: “Aan de Allerhoogste willen wij gelijk zijn!” De heilige Michaël antwoordt samen met de goede engelen: “Wie is gelijk aan God!” Onmiddellijk wordt Lucifer met de kwade engelen overwonnen en uit de hemel gedreven, recht de hel in.

21. Onderaan links zien we de toren van Babel, die de nakomelingen van Noach wilden oprichten om beroemd te worden. De toren moest helemaal tot in de hemel reiken. Echter, om hun hoogmoed te bestraffen zaaide God verwarring door hen in verschillende talen te doen spreken. Zo moesten ze hun plan opgeven. Daarom werd de toren “Babel” genoemd. Het betekent “verwarring”.

22. Aan de rechterkant zien we de farizeeër en de tollenaar die de tempel binnengingen om te bidden. De farizeeër ging daar staan en sprak in zijn gebed over zichzelf: “God, ik dank U dat ik niet ben zoals de andere mensen, hebzuchtig, onrechtvaardig en overspelig, of zoals die tollenaar daar!” De tollenaar daarentegen, die op een afstand bleef staan, durfde zelfs zijn ogen niet naar de hemel op te slaan. Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: “O God, genade voor een arme zondaar!” Ik verzeker jullie dat deze man gerechtvaardigd naar huis ging, en de ander niet.”

23. De deugden van de farizeeër waren slechts schijndeugden. De tollenaar daarentegen was echt nederig en vertrouwde enkel op Gods barmhartigheid. Jezus zegt immers: “Iedereen immers die zich verheft zal vernederd worden, maar wie zich vernedert zal verheven worden.”

1. Vlak na onze dood vindt er in de kamer waar we sterven een tijdelijk of bijzonder oordeel plaats over onze ziel.

2. Na de dood zal God dus de ziel bij zich roepen en over haar werken een oordeel uitspreken. De ziel zal het vonnis aanhoren dat voor eeuwig haar lot zal bezegelen in geluk of ongeluk.

3. Op diverse plaatsen spreekt het Evangelie over de ernst van dit oordeel en hoezeer we ons hierop moeten voorbereiden:“Intussen waren duizenden mensen samengestroomd, zodat men elkaar verdrong. Hij begon te spreken, allereerst tot zijn leerlingen. ‘Pas op voor de zuurdesem van de farizeeën, dat wil zeggen hun huichelarij! Er is niets bedekt dat niet onthuld zal worden, of verborgen dat niet bekend zal worden. Want wat jullie in het donker zeggen, zal men in het licht horen; en wat jullie elkaar binnenskamers in het oor fluisteren, zal men van de daken verkondigen. Tegen jullie, die mijn vrienden zijn, zeg Ik: Wees niet bang voor hen die het lichaam doden, maar daarna tot niets meer in staat zijn. Ik zal jullie duidelijk maken voor wie je bang moet zijn: je moet bang zijn voor Hem die de macht bezit om je te doden en daarna in de hel te gooien. Jazeker, dat is degene voor wie je bang moet zijn. Vijf mussen kosten maar twee stuivers, nietwaar? Toch wordt niet één daarvan door God vergeten. Ja, zelfs de haren op jullie hoofd zijn allemaal geteld. Jullie moeten niet bang meer zijn. Er is nogal een verschil tussen jullie en een zwerm mussen. Ik zeg jullie: als iemand bij de mensen voor Mij partij kiest, zal ook de Mensenzoon voor hem partij kiezen bij Gods engelen. Maar wie Mij verloochent tegenover de mensen, zal verloochend worden tegenover Gods engelen. Als iemand stelling neemt tegen de Mensenzoon, zal het hem vergeven worden. Maar wie de heilige Geest lastert zal dat niet vergeven worden. (…) Houd je lendenen omgord en je lampen brandend. Jullie moeten net zo doen als mensen die hun heer opwachten wanneer hij thuiskomt van de bruiloft, om hem, als hij komt en aanklopt, meteen te kunnen opendoen. Gelukkig zijn de knechten die de heer wakend aantreft bij zijn komst. Ik verzeker jullie dat hij zich omgordt, hen aan tafel nodigt en rondgaat om hen te bedienen. Gelukkig zijn zij als hij hen zo aantreft, ook al komt hij om middernacht of nog later. Bedenk wel: als de heer des huizes geweten had hoe laat de dief komen zou, dan had hij de inbraak wel verhinderd. Ook jullie moeten voorbereid zijn, want de Mensenzoon komt op een uur waarop je het niet verwacht.’ ‘Heer, vertelt U deze gelijkenis met het oog op ons of voor iedereen?’ vroeg Petrus. De Heer antwoordde: ‘Ja, wie zou die trouwe, verstandige beheerder zijn, die de heer zal aanstellen om zijn werkvolk op tijd hun eten te geven? Gelukkig de knecht die daarmee bezig is wanneer zijn heer komt. Ik verzeker jullie, hij zal hem aanstellen over al zijn bezittingen. Maar als die knecht bij zichzelf zegt: “Mijn heer komt nog lang niet”, en de slaven en slavinnen mishandelt, en zelf gaat zitten eten en drinken, en zich gaat zitten bezatten, dan komt de heer van die knecht op een dag waarop deze hem niet verwacht en op een uur dat hij niet kent. Dan zal hij hem onthoofden en hem het lot van de trouwelozen laten delen.”

4. Op deze prent zien we het bijzonder oordeel uitgebeeld dat onmiddellijk na onze dood zal uitgesproken worden.

5. Links op de prent zien we een rechtvaardige en rechts een zondaar die geoordeeld worden. De rechtbank van Christus staat midden tussen hun beide levenloze lichamen, in de kamer waar ze stierven. De bloedverwanten bidden nog bij het lijk van hun dierbare overledene.

6. De ziel van de rechtvaardige wordt door haar engelbewaarder naar Christus geleid. Sint-Jozef en de heilige Maagd gaan hem voor. Een engel houdt in één hand een kroon klaar en in de andere de weegschaal van de gerechtigheid, waarop de verdiensten van de rechtvaardige worden afgewogen. Het goede weegt zwaarder door dan het kwade: Christus onthaalt de ziel gunstig en spreekt een genadig vonnis uit.

7. De ziel van de zondaar verschijnt ook voor haar rechter, maar ze bedekt zich omdat ze de schittering van haar rechter niet kan verdragen. Ze wordt voorafgegaan door duivels en geboeid met kettingen die Satan vasthoudt. Hier heeft het kwaad gewonnen. De engel heeft de naam van de overledene niet in het boek van van de levenden opgeschreven en Christus verstoot deze ziel. Hij spreekt over haar het akelig vonnis van de eeuwige verdoemenis uit.

NB. Zie ook in het twaalfde artikel van het geloof meer informatie over het laatste oordeel, dehemelen dehel.